رابطه منفصلهرابطه منفصله، از اصطلاحات علم منطق بوده و به الفاظ بیانگر انفصال مقدّم و تالی گفته می‌شود. ۱ - توضیح اجمالیرابطه منفصله، از اصطلاحات علم منطق بوده و به الفاظ بیانگر انفصال مقدّم و تالی گفته می‌شود. رابطه در قضیه شرطیه را «رابطه شرطیه» می‌گویند. ۱.۱ - اقسام رابطه شرطیهرابطه شرطیه خود بر دو قسم است: ۱- رابطه متصله یا رابط اتصالی؛ رابطه متصله وجود، چیزی را به دیگری ربط می‌دهد ۲- رابطه منفصله یا رابط انفصالی، وجود، یکی را به عدم دیگری یا وجود هر یک را به عدم دیگری مربوط می‌کند. [۱]
مشکوة الدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه تالیف صدرالدین شیرازی، ص۲۵۳.
۱.۲ - اقسام رابطه منفصله۱- رابطه منفصله یا ایجابی است؛ رابطه منفصله ایجابی عبارت است از: اداتی مانند: «اَو»، «امّا» (به طور مکرّر) و «ام» در عربی، و «یا» (به‌طور مکرّر و گاهی هم منفرداً) در فارسی که در قضیه شرطیه به کار می‌رود و باعث انفصال و جدایی بین مقدم و تالی می‌شود، به طوری که با برداشتن این ادات، قضیه شرطیه منفصله به دو قضیه حملیه تبدیل می‌شود. ۲- رابطه منفصله سلبی. مفاد رابطه منفصله سلبی، نفی انفصال و جدایی مقدم و تالی در قضیه منفصله است که با افزودن عباراتی مثل «نه چنین است که»، «چنین نیست که»، «این طور نیست که» و امثال آن بر سر قضیه منفصله وارد می‌شود؛ مانند: «چنین نیست که مثلث یا قائم الزاویه باشد یا متساوی الساقین»؛ یعنی بین این دو منافاتی نیست و اجتماع هر دو ممکن است. [۳]
همنیاربن مرزبان، التحصیل، ص۱۰۷.
[۵]
ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (المنطق)، ج۲، ص۲۴۲-۲۴۶.
[۶]
مجتهدخراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۹۱.
[۷]
شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۲۴.
[۸]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۸۰-۸۱.
۲ - پانویس
۳ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «رابطه منفصله»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۹. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|